Serbest bölgeler, ülkemizde dış ticarette kullanılan önemli araçlardan birisidir. Serbest bölgelerin ticaret yapan firmalarımız için birçok avantajı bulunmaktadır. Bu yazımızda, serbest bölgelerle ilgili aşağıdaki başlıkları bulacaksınız.
- Serbest Bölge Nedir?
- Serbest Bölgeler Hangi Mevzuatta Düzenlenmiştir?
- Serbest Bölgelerin Avantajları Nelerdir?
- Serbest Bölgede Nasıl Faaliyet Gösterilir?
- Serbest Bölgelerde Şirket veya Şube Kuruluşu Nasıldır?
1. Serbest Bölge Nedir?
Dünya uygulamalarında serbest bölgeler, dış ticaret ve yatırımın geliştirilmesine yönelik olarak yaygın olarak kullanılmaktadır. İlk örneklerinde serbest bölgeler daha çok serbest liman ya da antrepodur. Sonrasında ise özel ekonomi bölgeleri, hatta serbest şehirler oluşmuştur.
2. Serbest Bölgeler Hangi Mevzuatta Düzenlenmiştir?
3218 sayılı Kanun ülkemizde serbest bölgeleri düzenler. Bu kanuna göre Türkiye’de serbest bölgelerin özellikleri aşağıdadır.
- Serbest bölgelerin amacı
- İhracata dayalı yatırım ve üretimi teşvik etmek,
- doğrudan yabancı yatırımları ve teknoloji girişini hızlandırmak,
- işletmeleri ihracata yönlendirmek,
- uluslararası ticareti geliştirmektir.
- Yer ve sınırları
Serbest bölgelerin yer ve sınırları kesin olarak belirlenmiştir.
- Gümrük rejimi
- Türkiye Gümrük Bölgesinin parçalarıdır.
- Serbest bölgelere konulan mallar
- ithalat vergileri
- ticaret politikası önlemleri
- kambiyo mevzuatının uygulanması bakımından Türkiye gümrük sınırları dışında sayılır.
- Yurt dışından serbest bölgelere getirilen eşya için serbest bölgede kaldıkları sürece söz konusu mevzuat hükümleri uygulanmamaktadır.
- Türkiye’den serbest bölgelere çıkan eşya, ihracata yönelik prosedür ve olanaklardan yararlanmaktadır.
- Menşe hükümleri
Serbest bölgeler, menşe hükümlerinin uygulanması bakımından Türkiye gümrük bölgesi içinde sayılmaktadır.
3. Serbest Bölgelerin Avantajları Nelerdir?
Bu doğrultuda serbest bölgelerin firmalarımıza sağladığı avantajlar oldukça fazladır.
- Üretim ruhsatlarına avantajlı durum
Üretim konulu faaliyet ruhsatı kapsamında faaliyet gösteren serbest bölge kullanıcılarının, serbest bölgede imal ettikleri ürünlerin satışından elde ettikleri kazançları, gelir ve kurumlar vergisinden müstesnadır.
- Stopaj istisnası
İmal edilen ürünlerin FOB bedelinin en az %85’inin yurtdışına ihraç ederseniz, çalışan ücretlerindeki stopajı ödemezsiniz.
- Emlak vergisi muafiyeti
Kullanıcıların faaliyet gösterdiği maliki oldukları binalar (kiraya verilmemek şartıyla) emlak vergisinden muaftır.
- KDV muafiyeti
Verilen hizmetler ve ihraç amaçlı yük taşıma işleri KDV’den istisnadır.
- Damga vergisi ve harç istisnası
Faaliyetleriyle ilgili olarak yapılan işlemler ve düzenlenen kağıtlar damga vergisi ve harç istisnasına tabidir.
- Gelir vergisi ve kurumlar vergisi muafiyeti
Bakım, onarım, montaj, demontaj, elleçleme, ayrıştırma, ambalajlama, etiketleme, test etme, depolama hizmeti alanlarında faaliyette bulunan ve hizmetin tamamını yurtdışına veren hizmet işletmelerinin kazançları gelir vergisi ve kurumlar vergisinden istisnadır.
- Serbest para transferi
Faaliyet kazanç ve gelirlerinizi yurt dışına veya Türkiye’ye serbestçe transfer edebilirsiniz.
- Nitelikli personel desteği
10 nitelikli personele kadar aylık brüt ücret üzerinden %50 oranında istihdam desteği bulunur. Bu noktada destek aylık en fazla 1.250 ABD doları, yıllık en fazla 15.000 ABD dolarıdır.
- Kira desteği
Arazi ve bina kiralamalarında %50 oranında kira desteği bulunur. Bu noktada ise destek yıllık en fazla 75.000 ABD dolarıdır.
- Diğer avantajlar
Serbest bölgeler, çeşitli sektörlerde faaliyet gösterecek firmalar için sağladıkları ucuz ve elverişli altyapı, üstyapı ve donanım imkânlarını bir arada bulabilecekleri, avantajlı koşullarla sağladıkları lojistik, depolama ve diğer hizmetler sayesinde firmalar için uluslararası rekabet şanslarını yükseltebilecekleri yatırım alanlarıdır.
4. Serbest Bölgede Nasıl Faaliyet Gösterilir?
Ticaret Bakanlığı Serbest Bölgeler Genel Müdürlüğüne başvurup Faaliyet Ruhsatı alabilirsiniz.
4.1. Faaliyet ruhsatı başvurusu nereye yapılır?
Faaliyet ruhsatı başvurusu, Faaliyet Ruhsatı Müracaat Formu ve ekleri ile birlikte Serbest Bölge Müdürlüğü’ne yapılmalıdır. Bu noktada başvurunuzun aşağıdaki kriterlere uyduğundan emin olun. Serbest Bölgeler Genel Müdürlüğü, başvurunuzu bu kriterlere uygunluğuna göre değerlendirir ve sonucu belirler.
- Üretim ve ihracat odaklı olmanız
- Teknoloji düzeyiniz,
- Yatırım ve ihracat taahhütlerinizin ihracata katkısı
- İstihdama katkınız
- Serbest bölge amaçlarına uygunluğunuz
- Serbest bölgedeki kümelenmeye uygunluğunuz.
4.2. Serbest Bölgelerde Hangi Tür Ruhsatlar Vardır?
Serbest Bölgelerde faaliyet ruhsat türleri çeşitlidir.
- üretim,
- alım-satım,
- depo işletmeciliği,
- montaj demontaj,
- basit işlem ve elleçleme,
- işyeri kiralama,
- bakım-onarım,
- bankacılık
- Genel Müdürlük tarafından uygun görülecek diğer faaliyet konuları.
4.3. Serbest Bölgelerde Kullanıcı Türleri Nedir?
Serbest bölgelerde yatırımcı veya kiracı olmak üzere iki tür kullanıcı statüsü bulunmaktadır.
- Yatırımcı kullanıcılar
Bir serbest bölgede kendi üstyapısını inşa ederek veya var olan bir üstyapıyı devralarak faaliyette bulunan gerçek veya tüzel kişilerdir. Bu statüdeki kullanıcılara, üretim konulu faaliyetlerde 45 yıl, diğer faaliyetlerde ise 30 yıl süreli olarak faaliyet ruhsatı düzenlenmektedir.
- Kiracı kullanıcılar
Bir serbest bölgede BKİ şirketten veya İşyeri Kiralama ruhsatı bulunan diğer kullanıcılardan kapalı ofis yada üretim alanı kiralaması yapan gerçek veya tüzel kişilerdir. Bu statüdeki kullanıcılara, üretim konulu faaliyetlerde 20 yıl, diğer faaliyetlerde ise 15 yıl süreli olarak faaliyet ruhsatı düzenlenmektedir.
5. Serbest Bölgelerde Şirket veya Şube Kuruluşu Nasıldır?
Serbest Bölgelerde ticari faaliyete başlanabilmesi iki yolla mümkündür.
- serbest bölge merkezli bir şirket kurulması
- serbest bölgede bir şube kuruluşu yapılması.
Türkiye’de yerleşik firmaların serbest bölgedeki faaliyetlerini oluşturacakları şubeleri aracılığıyla yapmaları zorunludur. Serbest bölge merkezli olarak faaliyet gösteren firmalar, aynı ticari unvanla Türkiye’nin başka bir yerinde ticari faaliyette bulunamaz ve şube açamaz.
6. Sonuç
Dış ticarette serbest bölgeler firmalar için önemli fırsatlar sunar. Bu noktada vergi muafiyetleri, düşük kira maliyetleri ve güçlü altyapı imkânları, firmaların rekabet avantajını artırır. Böylece, serbest bölgelerde faaliyet göstermek, firmaların global pazarda güçlü bir konum elde etmelerine katkı sağlar. Özellikle ihracata yönelik firmalar, bu bölgelerdeki düşük maliyet ve teşviklerle büyüme hedeflerine daha hızlı ulaşabilirler.
