Giriş
İhracatta nakliyat sigortaları, uluslararası ticaretin önemli bir parçasıdır. Malların yurt dışına taşınması sırasındaki lojistik riskler, ihracatçıların maddi kayıplar yaşamasına yol açabilmektedir. Bu nedenle, nakliyat sigortası yaptırmak hem ihracatçıların hem de taşıyıcı firmaların güvende olmasını sağlar. Bu yazıda, ihracatta nakliyat sigortalarının ne olduğunu, sigortanın unsurlarını ve riskleri nasıl azaltabileceğinizi detaylı bir şekilde ele alacağız. Böylece, ihracat süreçlerinizde daha bilinçli kararlar alabilirsiniz.
İhracatta Nakliyat Sigortaları Nedir?
İhracatta nakliyat sigortaları, ihracatçıların malzemelerinin yurt dışına taşınırken oluşabilecek risklere karşı korunmasını sağlayan sigorta poliçeleridir. Taşımacılık sırasında meydana gelebilecek hasarlar, kayıplar veya gecikmeler gibi durumlarda sigorta poliçesi kapsamında belirtilen tutarlar ödenir. Bu sayede ihracatçılar, mallarının güvenli bir şekilde taşınmasını sağlayabilir ve olası zararlar karşısında maddi kayıplar yaşamazlar. İhracatta nakliyat sigortaları, hem ihracatçıların hem de taşıyıcı firmaların güvende olmasını sağlayarak, güvenli bir taşımacılık süreci sunar.
Sigortanın Unsurları Nelerdir?
Sigortanın unsurları, sigorta sözleşmesinde yer alan temel öğelerdir. Bu unsurlar; sigorta poliçesi, sigorta teminatı, sigorta primi, sigorta süresi ve sigorta şartlarıdır.
- Sigorta poliçesi: sigorta sözleşmesinin yazılı belgesidir ve sigortalı ile sigorta şirketi arasındaki hak ve yükümlülükleri belirler.
- Sigorta teminatı: poliçede yer alan risklerin hangi koşullarda teminat altına alındığını ifade eder.
- Sigorta primi: sigortalının ödediği ücrettir.
- Sigorta süresi: poliçede belirtilen süredir.
- Sigorta şartları: poliçede yer alan diğer koşulları ifade eder.
Bu unsurlar sigorta sözleşmesinin temel öğeleridir ve sigortanın yapısı ve kapsamını belirler.
İhracatta Emtianın Sorumlulukları Ne Zaman Yer Değiştirir?
Emtianın yolculuğunun her aşamasında emtia, alıcı veya satıcının sorumluluğu altındadır. Alıcı veya satıcı, satış sözleşmesinde belirlenen teslim yerine kadar malın yarar ve hasarından sorumludur. Mallara ilişkin ticari çıkarı olan kişiler, mutlaka sigorta yaptırmalıdır. Malların nakliyesine sigorta dilinde “macera” denmektedir. Sigorta yaptırırken satıcının deposundan alıcının deposuna kadar tüm yolculuk boyunca malın sigortalanmış olması önemlidir.
Sigorta Primine Etki Eden Hususlar Nelerdir?
Prime etki eden hususlar, sigorta poliçesinin kapsamı ve prim ücretinin belirlenmesinde önemli rol oynayan faktörlerdir. Deniz parkuru bulunan taşımalarda geminin yaşı, tonajı ve bayrağı gibi faktörler prim ücretinin belirlenmesinde etkilidir. Ayrıca, sigortalanacak malın türü, değeri, ambalajı, taşıma koşulları, taşıma şekli ve mesafesi gibi unsurlar da prim ücretini belirleyen önemli faktörlerdir. Bunun yanı sıra, sigortalının geçmişteki hasar kayıtları, risk profili, işletme büyüklüğü, sigorta şirketi tarafından uygulanan risk değerlendirme süreci gibi faktörler de prim ücretini etkileyebilir. Tüm bu faktörler, sigorta priminin belirlenmesinde dikkate alınır ve sigortalının risk seviyesine göre prim ücreti belirlenir.
Nakliyat Sigortalarında Kapsanan Riskler Nelerdir?
- Sigorta risklerine ilişkin hususları Londra Sigortacılar Enstitüsünün belirlediği yük klozları standardı belirlemektedir.
- Sigorta riskleri dar veya geniş klozlar olarak yapılandırılmıştır.
- Dar klozlar: Malın taşındığı araca ilişkin riskleri kapsar.
- Geniş klozlar: Taşıma aracının niteliğiyle ilgisi olmayan diğer hususlar da kapsama alınır.
- Tam ziya klozu: En dar kapsamlı teminattır. Mal ancak tamamen zayi olursa ödeme yapılır.
- Geniş klozlar (All Risks), savaş, grev, ayaklanma vb. riskleri karşılamaz.
- Genelde bütün riskler (all risks) sigorta yapılır.
Nakliyat Sigortalarında Kapsam Dışı Unsurlar Nelerdir?
- Ambalajlamada gerekli özenin gösterilmemesi sonucu oluşacak hasar sigorta kapsamı dışında kalır.
- Gecikme de sigorta kapsamı dışında kalan bir husustur.
- Mal gecikmeden dolayı bozulursa sigorta bozulan malın bedelini bozulma gecikme nedeniyle olduğu için karşılamaz.
- Bazı ülkeler, ithalat yapan firmalarına ithalat malları için kendi sigorta firmalarından sigorta yaptırmasını şart koşabilmektedir.
- Farklı iş kollarında veya ürünlerde farklı tür sigortalar gelişmiş olup, kapsadığı riskler farklı olabilir. Buna da dikkat edilmesi ve yaygın kullanılan sigortanın kullanılması gerekir.
Lloyd’s, İngiltere merkezli uluslararası bir sigorta piyasası ve dünya gemicilik bilgilendirme merkezidir.
Sigorta Sözleşmesinin Unsurları Nelerdir?
Sigorta Sözleşmeleri, TTK Sigorta Hukuku 1401 ve 1520 maddeleri arasında düzenlenmiştir. TTK’ya göre sigorta sözleşmelerinin içeriği aşağıdaki unsurları içermelidir.
- Sigortacı (veya acentesi)
- Sigortalı
- Sigorta menfaati (Para ile ölçülebilen menfaat: Çalınan tabloyu değil bedelini vermektir.)
- Tehlike ihtimali (Riziko)
- Tehlike ileride olacak,
- Kesinliği olmayacak,
- Ne zaman meydana geleceği bilinmeyecek,
- Tarafların iradesi dışında ortaya çıkacak
- Sigorta bedeli
- Sigorta primi
Sigortadan cayma her zaman mümkündür. Sigorta başlamadan cayma hakkı kullanılırsa primin yarısı ödenmelidir. Lakin, sigorta başladıktan sonra cayılırsa kalan kısım için primin yarısı ödenerek cayılabilir.
Sigorta Genel Prensipleri Nelerdir?
- Sigortalanabilir Menfaat
- Azami İyi Niyet
- Sigortalıyı olabildiğince hasardan hemen önceki mali konuma getirebilme (Tazminat)
- Halefiyet ve Hakların Devri: Sigortacının sigortalıya ödemeyi yaptıktan sonra zarara neden olan kişileri takibi
- Hasara Katılım: Aynı menfaatin aynı rizikolara karşı, aynı sürede birden çok sigortacıya sigorta ettirilmesi halinde ortaklaşa ödeme yapılır.
- Yakın Neden: Hasarın yakın nedeninin poliçede güvence altına alınan bir tehlike olması gereklidir.
Nakliyat Hasarları İle Sigorta Hasarları Arasındaki Farklar Nelerdir?
Nakliyat sigortaları diğer sigorta hasarlarından farklıdır. Hasarın miktarı kadar hasarın sebebi de bilinmelidir. Sigorta sözleşmeleri genelde malın varma noktasında kendi temsilcisi veya Lloyds acentesinin ismini ihtiva eder ve hasar ve zarar halinde ekspertiz için bunlara başvurmayı öngörür. Temsilci veya acente, bir eksper tayin eder ve eksperin saptadığı hususlar ve diğer hususları da kapsayan raporu ilgiliye gönderir. Sözleşmede hasarın ödeme mahalli varma yeri ise alıcı, belgelerini Lloyd acentesine veya sigorta temsilcisine verir. Aksi halde, poliçeyi düzenleyen sigorta merkezine gönderir. Derlenmesi gereken belgeler Sigorta poliçesi Taşıma belgelerinin kopyası Fatura Ekspertiz raporu Genellikle nakliyat sigortaları düzenlendikleri tarihten başlar, malın varış yerinde boşaltılmasından 60 gün sonrasına kadar geçerli olur.
Nakliyat Sigortalarının Sınıflandırılması Nasıl Yapılır?
- Emtia Sigortaları: Taşınan malların nakliye sırasında karşılaşabileceği risklere karşı koruma sağlar. İhracat ve ithalat süreçlerinde malların hasar görmesi, kaybolması veya çalınması durumunda, emtia sigortası maddi kayıpları karşılar.
- Deniz Taşıma Rizikolarına Karşı Sigorta: Denizyolu ile taşınan malların deniz yolculuğu sırasında maruz kalabileceği risklere karşı güvence sunar. Geminin batması, karaya oturması, yangın çıkması veya fırtına gibi deniz tehlikeleri sonucu oluşabilen zararları kapsar.
- Müşterek Avarya: Geminin kendisi ve gemideki bütün yükleri kapsar. Gemi fırtınaya yakalandığında, mürettebat bir malı denize atar; bu durumda herkes sorumluluk alır.
- Hususi Avarya: Müşterek avaryadan olmayan, bir kaza sonucu meydana gelen zarar ve ziyandır. Hususi avaryanın gemiye ait olanına gemi sahibi, yüke ait olanına yük sahibi katlanır.
- Hususi Avarya Hariç: En dar kapsamlı riziko çeşididir. Sadece geminin yanması, batması ve karaya oturması gibi durumlarda ortaya çıkan kayıpları tazmin eder. Maden cevheri, vb. mallarda uygulanır.
- Navlun Sigortaları: Taşımayı yapan deniz aracının yapacağı navlunun sigortalanmasıdır. Örneğin geminin hasar alıp yoluna devam edememesi durumunda malların başka gemiye yüklenmesi bu sigorta kapsamındadır.
Dış ticarete konu emtiaya sigorta yaptırılması oldukça önemli olup, firmaların dış ticaret sigortaları alanında deneyimli sigorta firmalarından hizmet alarak bu konuda ilerlemesi uygun olacaktır.
Sonuç
Sonuç olarak, ihracatta nakliyat sigortaları risk yönetimi açısından büyük önem taşır. Sigortanın kapsamını ve unsurlarını iyi anlamak, olası zararlar karşısında maddi kayıpları en aza indirir. İhracat taşımacılık sigortası ile uluslararası nakliye süreçlerinizde güvenliği artırmak ve dış ticaret sigortaları sayesinde riskleri etkin bir şekilde yönetmek mümkündür. Unutmayın, doğru sigorta poliçesi seçimi, ihracatta başarılı olmanın anahtarlarından biridir.
